„Zdrowe poczucie własnej wartości jest doświadczeniem wewnętrznym, w którym dostrzega się drogocenność siebie jako osoby i odczuwa do siebie szacunek. Rodzi się ono wewnątrz osoby, a następnie przenika na zewnątrz, nasycając nasz stosunek do siebie i do innych.
Zdrowy człowiek wie, że jest wartościowy i cenny nawet wówczas, gdy popełnia błąd, gdy ktoś się na niego wścieka, gdy ktoś go oszukuje lub okłamuje, gdy jest odrzucany jako kochanek, przyjaciel, rodzic, dziecko czy szef.
Poczucie własnej wartości nie opuszcza go, gdy fryzjer obetnie mu za krótko włosy, gdy stwierdzi nadwagę, zbankrutuje, przegra w tenisa lub zda sobie sprawę, że został oczerniony.
Zdrowe jednostki mogą w takich okolicznościach odczuwać inne emocje, takie jak wina, strach, gniew i ból, ale poczucie własnej wartości pozostaje nienaruszone.
Trudności, jakie osoby współuzależnione napotykają w ocenie swojej własnej wartości, przejawiają się w jednej lub obu z dwóch skrajności. Jedna skrajność polega na zaniżaniu swojej wartości lub całkowitym jej negowaniu – uważasz, że jesteś człowiekiem mniej wartościowym od innych.
Druga skrajność przejawia się w arogancji i megalomanii – uważasz, że jesteś kimś wyjątkowym i lepszym od innych ludzi.
Skąd się bierze poczucie niższej wartości ?
Dzieci uczą się poczucia swojej wartości najpierw od swoich opiekunów. Dysfunkcjonalni opiekunowie przekazują swoim dzieciom – werbalnie lub niewerbalnie – informację o następującej treści: dzieci są mniej wartościowymi ludźmi.
Informacja ta, zawarta w różnego typu komunikatach, staje się częścią opinii, jaką dzieci mają o sobie.
Kiedy osoby, którym w dzieciństwie przekazywano wciąż informację, że są mniej wartościowe od innych, dorosną, jest prawie niemożliwe, żeby zdolne były do generowania w sobie poczucia własnej wartości.
Skąd się bierze arogancja i megalomania?
Aroganckie i megalomańskie postawy powstają w jednej z dwu różnych sytuacji. W pierwszej system rodzinny uczy dzieci szukania winy w innych. Dzieci uczą się uważać innych za gorszych od siebie. Takie dzieci mogą być krytykowane lub ośmieszane przez opiekunów, ale zwykle potrafią wznieść się ponad poczucie bycia kimś mniej wartościowym poprzez osądzanie i krytykowanie innych.
W drugiej sytuacji niektóre dysfunkcjonalne systemy rodzinne wpajają w dzieci przekonanie, że są one lepsze od innych, dając im przez to fałszywe poczucie mocy. Takie dzieci są traktowane przez rodzinę, jakby nie były zdolne robić czegoś złego.
Kiedy popełniają błędy, nikt im tego nie wytyka, nie mówi, na czym ich błąd polega, i nie doprowadza do wzięcia na siebie odpowiedzialności za własną niedoskonałość. Takie podejście jest w rzeczywistości jednym z rodzajów nadużycia – dzieciom wszczepia się fałszywe poczucie wyższości nad innymi w kategoriach wartości lub zasług, co upośledza ich stosunek do siebie i do innych osób w równym stopniu, co przekonanie o swojej mniejszej wartości.
Jeśli osoby współuzależnione mają nawet jakieś poczucie wartości, to nie jest to poczucie swojej wartości, lecz poczucie wartości zastępczej.
Bazuje ono na czysto zewnętrznych cechach, takich jak:
– Jak wyglądają.
– Ile mają pieniędzy.
– Kogo znają.
– Jakim jeżdżą samochodem.
– Gdzie i na jakim stanowisku pracują.
– Jakie osiągnięcia mają ich dzieci.
– Czy ich współmałżonek (lub współmałżonka) jest osobą wpływową, ważną lub atrakcyjną.
– Jakie wykształcenie posiadają.
– Jakie mają osiągnięcia w dziedzinach, w których inni cenią doskonałość.
Uzyskiwanie satysfakcji z tego rodzaju spraw nie jest czymś złym, ale nie ma nic wspólnego z poczuciem własnej wartości.
Poczucie wartości zastępczej opiera się albo na swoich własnych „ludzkich dokonaniach”, albo na opiniach i zachowaniach innych ludzi.
Problem polega na tym, że źródło wartości jest na zewnątrz, a wobec tego podatne jest na zmiany, nad którymi nie ma się żadnej kontroli.
W każdej chwili można stracić to zewnętrzne źródło poczucia wartości, tak więc wartość zastępcza jest czymś ulotnym i niezależnym od nas.”
Fragment z książki – Pia Mellody – „Toksyczne związki”
Jeśli szukasz przydatnej w życiu wiedzy, która działa w praktyce i wolisz indywidualne podejście – umów się na sesję indywidualną http://alinawajda.pl/#/kontakt